بوی نفت در اقتصاد ایران در مصاحبه با دکتر قدیری ابیانه (قسمت پنجم)
اقتصاد نفتی شفافیت و ریشه های فساد
اقتصاد مشوش نفتی با شفافیت سازگاری ندارد و به همین دلیل اندیشمندان اقتصادی شفافیت را یکی از گذرگاه ها به سمت اقتصاد غیر نفتی میدانند و از آن به عنوان پاشنه آشیل این عبور یاد میکنند.
به بهانه بیانیه گام دوم
راسخون: بعد از همه این توصیفات برای رهایی از دست اقتصاد نفتی در سطح کلان چه باید کرد؟
دکتر قدیری ابیانه: اما چکار باید کرد؟ باید بدانیم که اقتصاد نفتی اقتصاد غیر شفافی است به خاطر همین ممکن است عده ای که منافعشان در گرو عدم شفافیت است با آن مخالفت میکنند اولاً باید همه چیز شفاف باشد.
تمام حقوق‌ها و پاداش‌ها و برداشت‌ها و وام‌ها و حتی مالیات‌هایی که افراد می‌دهند، این باید شفاف باشد. همه باید بتوانند بدانند که رئیس جمهور ما، وزیرما، وکیل ما و کارمندان ما چقدر حقوق گرفتند، چقدر پاداش گرفتند، چقدر وام گرفتند، با چه شرایطی وام گرفتند، چقدر مالیات دادند.
راسخون: لطفا این شفافیت را باز کنید!
دکتر قدیری ابیانه: این یارانه‌هایی که می‌خواهیم بدهیم، اگر بخواهیم بدهیم، که خیلی از آن‌ها هم غلط است که بدهیم، باید در بودجه نمود داشته باشد. 900 هزار میلیارد تومان یارانه‌ی پنهان در بودجه هیچ نمودی ندارد این.
راسخون: این شفافیت فقط در خصوص یارانه ها موضوعیت دارد یا تعمیم دارد؟
دکتر قدیری ابیانه: تمام حقوق‌ها و پاداش‌ها و برداشت‌ها و وام‌ها و حتی مالیات‌هایی که افراد می‌دهند، این باید شفاف باشد. همه باید بتوانند بدانند که رئیس جمهور ما، وزیرما، وکیل ما و کارمندان ما چقدر حقوق گرفتند، چقدر پاداش گرفتند، چقدر وام گرفتند، با چه شرایطی وام گرفتند، چقدر مالیات دادند.
راسخون: چرا این شفافیت باید وجود داشته باشد آیا مردم حق دارند از ارقامی که افراد از بیت المال به عنوان حقوق میگیرند مطلع باشند ؟
دکتر قدیری ابیانه: همانطور که به حساب شخصی بنده وقتی برداشت می‌شود یا واریز می‌شود برای من یک پیامک می‌آید و به من اعلام می‌کند که انقدر واریز یا برداشت شد، چرا این کار را می‌کند؟ برای اینکه حساب بانکی من است. پول بیت‌المال از آنِ مردم است؛ پس مردم حق دارند بدانند. به غیر از نظامی‌ها و امنیتی‌ها باید برداشت همه از حقوق در اینترنت باشد برای ما برای دید شفاف، برای مردم. این جلوی بسیاری از مفاسد را می‌گیرد. ما باید با فساد برخورد کنیم.
اقتصاد نفتی و ریشه های فساد
برخورد با فساد دو بخش دارد. یکی برخورد با مفسد است، یکی خشکاندن ریشه‌ی فساد است. ما اگر بگوییم ارز دولتی حاصل از فروش نفت، 50 میلیارد دلار باشد، ارزی که دولت در اختیار دارد، بابت فروش نفت به دست می‌آورد، قیمت آزاد اگر 12.200 تومان باشد، و قیمت دولتی 4.200 تومان، 8000 تومان در دلار تفاوت این است. این جای رانت است. می‌شود 400 هزار میلیارد تومان. تقریباً تنه می‌زند به تنه‌ی بودجه‌ی عمومی کشور.
همانطور که به حساب شخصی بنده وقتی برداشت می‌شود یا واریز می‌شود برای من یک پیامک می‌آید و به من اعلام می‌کند که انقدر واریز یا برداشت شد، چرا این کار را می‌کند؟ برای اینکه حساب بانکی من است. پول بیت‌المال از آنِ مردم است؛ پس مردم حق دارند بدانند. به غیر از نظامی‌ها و امنیتی‌ها باید برداشت همه از حقوق در اینترنت باشد برای ما برای دید شفاف، برای مردم. این جلوی بسیاری از مفاسد را می‌گیرد. ما باید با فساد برخورد کنیم.
یک چنین رانتی که در اقتصاد با دلار نفتی برای ارز وجود داردفساد آور است و کسانی که بخواهند از این رانت استفاده کنند باید پارتی بازی، دزدی، رشوه، خیانت، اختلاس کنند. اما همین را اگر از صرافی‌ها بخرند باید آزاد تهیه کنند و دیگر این فسادها در آن وجود ندارد. چرا؟ چون ارز در صرافی‌ها شناور و آزاد است.
این زمینه‌ی رانت فساد زاست شما اگر رشوه دهنده و رشوه گیرنده را هم بگیری و اعدام هم کنی،یکی باید جای او بنشیند و اون فرد جدید هم امضای طلایی خواهد داشت. و هرکس که جای او بنشیند دلاری 8000 تومان رانت دارد. یک چنین رانتی سرمنشأ فساد است. این فساد در ترکیه، در پاکستان، در هند، در بنگلادش وجود ندارد. چرا؟ چون آنجا ارز آن‌ها آزاد و شناور است. تا ارز آزاد و شناور نشود، این فساد وجود خواهد داشت.
راسخون: آقای دکتر عینی‌تر به بنده بفرمایید؛ الآن بحث فساد را شما مطرح می‌کنید، مسلماً وجود دارد، بله هست الآن. عینی به بنده بفرمایید برای اینکه ما بتوانیم از اقتصاد نفتی عبور کنیم، دولت چه باید بکند؟
دکتر قدیری ابیانه: این را اگر بخواهیم بگوییم دیگر ما باید الآن یک دو سه بگوییم که دولت باید چه کند
راسخون: یعنی درواقع می‌فرمایید چون اقتصاد وابسته به نفت است و این آقایان از این اقتصاد نفتی مشوش دارند سود می‌برند، نمی‌روند به سمت اصلاح آن ولی اگر شفاف‌سازی شود، این‌ها منفعتی در این اقتصاد وابسته‌ی درواقع مشوش پر حاشیه نداشته باشند، آن‌وقت زمینه برای جدایی از اقتصاد نفتی درست می‌شود؟
دکتر قدیری ابیانه: می‌خواهم بگویم که باید ما به سمت شفافیت اقتصاد برویم. اقتصاد ما مریض است و اعتیاد به نفت دارد. مثل این می‌ماند که وقتی کسی را می‌خواهند عمل جراحی کنند، نور مناسب می‌تابانند برای اینکه آنجا قشنگ دیده شود که بتوانند عمل را انجام دهند. این نور مناسب حکم شفافیت را دارد. بودجه‌ی ما باید شفاف شود که نیست. یعنی یارانه‌ی پنهانی نباید در آن باشد. برداشت‌ها از بیت‌المال باید شفاف باشد. قیمت‌ها باید واقعی شود. مردم وقتی جنسی را می‌خواهند استفاده کنند، هزینه‌ی واقعی آن را بپردازند. در این صورت است که تشخیص می‌دهند رفتار خودشان را.یک مثالی من بخواهم بزنم، مردم درمصرف زعفران صرفه‌جویی میکنند، در مصرف نمک نه. این برای این نیست که نمک برای غذا واجب است و زعفران مستحب است. این تفاوت رفتار بخاطر قیمت زعفران است. وقتی قیمت‌ها باید واقعی شود. این پول‌ها در جای مناسب هزینه شود که ارز باید شناور شود و آزاد، و پول آن بیاید در خزانه. چه کسانی تصمیم میگیرند راجب به خزانه؟ درآمدهای کشور را چگونه هزینه کنند؟ دولت و مجلس. در رأس دولت رئیس جمهور است و مجلس هم اعضایشان منتخب مردم هستند. پس برای همین باید در رأیشان مراقب باشند چه کسانی را برای چه کاری انتخاب میکنند. انتخاب‌های قومی، قبیله‌ای، فامیلی، و امثالهم، این مراکزی که باید کشور را درست اداره بکنند، این‌ها را دچار فساد میکنند.
ما اگر قرار است یارانه‌ای پرداخت کنیم، باید به اقشار ضعیف پرداخت کنیم نه به همه. و نوع پرداختمان هم نباید یک طوری باشد که افراد از کار کردن امتناع کنند.
راسخون: آیا این شفافیتها و جلو گیری از اسرافها به حجم دولت هم بستگی دارد؟
دکتر قدیری ابیانه: دولت باید قطعاً کوچک شود. به شدت باید کوچک شود. اگر ساعت کاری در ادارات دولتی 22 دقیقه است این یعنی فاجعه یعنی این تعداد نیرو بسیار زیاد هست برای انجام کارها.
قوانین و مقررات اداری هم باید شفاف باشد. الآن متأسفانه این نیست. شفاف نیست. شما به هر اداره‌ای مراجعه می‌کنی، وقتی می‌گوید آقا چرا اینطوری هست؟ می‌گوید این جزء بخش‌نامه شده است اما بخش‌نامه‌اش خصوصی است. فقط مسائل امنیتی باید خصوصی باشد. نباید در این زمینه، رشوه را به اصطلاح زمینه‌ی ایجاد رشوه فراهم می‌کند.
راسخون: بعد از همه این توصیفات برای رهایی از دست اقتصاد نفتی در سطح کلان چه باید کرد؟
دکتر قدیری ابیانه: اما چکار باید کرد؟ باید بدانیم که اقتصاد نفتی اقتصاد غیر شفافی است به خاطر همین ممکن است عده ای که منافعشان در گرو عدم شفافیت است با آن مخالفت میکنند اولاً باید همه چیز شفاف باشد.
تمام حقوق‌ها و پاداش‌ها و برداشت‌ها و وام‌ها و حتی مالیات‌هایی که افراد می‌دهند، این باید شفاف باشد. همه باید بتوانند بدانند که رئیس جمهور ما، وزیرما، وکیل ما و کارمندان ما چقدر حقوق گرفتند، چقدر پاداش گرفتند، چقدر وام گرفتند، با چه شرایطی وام گرفتند، چقدر مالیات دادند.
راسخون: لطفا این شفافیت را باز کنید!
دکتر قدیری ابیانه: این یارانه‌هایی که می‌خواهیم بدهیم، اگر بخواهیم بدهیم، که خیلی از آن‌ها هم غلط است که بدهیم، باید در بودجه نمود داشته باشد. 900 هزار میلیارد تومان یارانه‌ی پنهان در بودجه هیچ نمودی ندارد این.
راسخون: این شفافیت فقط در خصوص یارانه ها موضوعیت دارد یا تعمیم دارد؟
دکتر قدیری ابیانه: تمام حقوق‌ها و پاداش‌ها و برداشت‌ها و وام‌ها و حتی مالیات‌هایی که افراد می‌دهند، این باید شفاف باشد. همه باید بتوانند بدانند که رئیس جمهور ما، وزیرما، وکیل ما و کارمندان ما چقدر حقوق گرفتند، چقدر پاداش گرفتند، چقدر وام گرفتند، با چه شرایطی وام گرفتند، چقدر مالیات دادند.
راسخون: چرا این شفافیت باید وجود داشته باشد آیا مردم حق دارند از ارقامی که افراد از بیت المال به عنوان حقوق میگیرند مطلع باشند ؟
دکتر قدیری ابیانه: همانطور که به حساب شخصی بنده وقتی برداشت می‌شود یا واریز می‌شود برای من یک پیامک می‌آید و به من اعلام می‌کند که انقدر واریز یا برداشت شد، چرا این کار را می‌کند؟ برای اینکه حساب بانکی من است. پول بیت‌المال از آنِ مردم است؛ پس مردم حق دارند بدانند. به غیر از نظامی‌ها و امنیتی‌ها باید برداشت همه از حقوق در اینترنت باشد برای ما برای دید شفاف، برای مردم. این جلوی بسیاری از مفاسد را می‌گیرد. ما باید با فساد برخورد کنیم.
اقتصاد نفتی و ریشه های فساد
برخورد با فساد دو بخش دارد. یکی برخورد با مفسد است، یکی خشکاندن ریشه‌ی فساد است. ما اگر بگوییم ارز دولتی حاصل از فروش نفت، 50 میلیارد دلار باشد، ارزی که دولت در اختیار دارد، بابت فروش نفت به دست می‌آورد، قیمت آزاد اگر 12.200 تومان باشد، و قیمت دولتی 4.200 تومان، 8000 تومان در دلار تفاوت این است. این جای رانت است. می‌شود 400 هزار میلیارد تومان. تقریباً تنه می‌زند به تنه‌ی بودجه‌ی عمومی کشور.
همانطور که به حساب شخصی بنده وقتی برداشت می‌شود یا واریز می‌شود برای من یک پیامک می‌آید و به من اعلام می‌کند که انقدر واریز یا برداشت شد، چرا این کار را می‌کند؟ برای اینکه حساب بانکی من است. پول بیت‌المال از آنِ مردم است؛ پس مردم حق دارند بدانند. به غیر از نظامی‌ها و امنیتی‌ها باید برداشت همه از حقوق در اینترنت باشد برای ما برای دید شفاف، برای مردم. این جلوی بسیاری از مفاسد را می‌گیرد. ما باید با فساد برخورد کنیم.
یک چنین رانتی که در اقتصاد با دلار نفتی برای ارز وجود داردفساد آور است و کسانی که بخواهند از این رانت استفاده کنند باید پارتی بازی، دزدی، رشوه، خیانت، اختلاس کنند. اما همین را اگر از صرافی‌ها بخرند باید آزاد تهیه کنند و دیگر این فسادها در آن وجود ندارد. چرا؟ چون ارز در صرافی‌ها شناور و آزاد است.
این زمینه‌ی رانت فساد زاست شما اگر رشوه دهنده و رشوه گیرنده را هم بگیری و اعدام هم کنی،یکی باید جای او بنشیند و اون فرد جدید هم امضای طلایی خواهد داشت. و هرکس که جای او بنشیند دلاری 8000 تومان رانت دارد. یک چنین رانتی سرمنشأ فساد است. این فساد در ترکیه، در پاکستان، در هند، در بنگلادش وجود ندارد. چرا؟ چون آنجا ارز آن‌ها آزاد و شناور است. تا ارز آزاد و شناور نشود، این فساد وجود خواهد داشت.
راسخون: آقای دکتر عینی‌تر به بنده بفرمایید؛ الآن بحث فساد را شما مطرح می‌کنید، مسلماً وجود دارد، بله هست الآن. عینی به بنده بفرمایید برای اینکه ما بتوانیم از اقتصاد نفتی عبور کنیم، دولت چه باید بکند؟
دکتر قدیری ابیانه: این را اگر بخواهیم بگوییم دیگر ما باید الآن یک دو سه بگوییم که دولت باید چه کند
- باید ذهنیت وابسته به نفت را اصلاح کرد ، مقدمه‌ی رهایی اقتصاد وابسته به نفت رهایی از ذهنیت وابسته به نفت است، که این ذهنیت هم به شدت در جامعه‌ی ما متوهم هست.
- باید شفاف‌سازی کنیم. تمام حقوق و برداشت و برداشت‌هایی که حالا، مدیر، کارمند هر طریقی انجام می‌دهند، این کار را بکنیم.
راسخون: یعنی درواقع می‌فرمایید چون اقتصاد وابسته به نفت است و این آقایان از این اقتصاد نفتی مشوش دارند سود می‌برند، نمی‌روند به سمت اصلاح آن ولی اگر شفاف‌سازی شود، این‌ها منفعتی در این اقتصاد وابسته‌ی درواقع مشوش پر حاشیه نداشته باشند، آن‌وقت زمینه برای جدایی از اقتصاد نفتی درست می‌شود؟
دکتر قدیری ابیانه: می‌خواهم بگویم که باید ما به سمت شفافیت اقتصاد برویم. اقتصاد ما مریض است و اعتیاد به نفت دارد. مثل این می‌ماند که وقتی کسی را می‌خواهند عمل جراحی کنند، نور مناسب می‌تابانند برای اینکه آنجا قشنگ دیده شود که بتوانند عمل را انجام دهند. این نور مناسب حکم شفافیت را دارد. بودجه‌ی ما باید شفاف شود که نیست. یعنی یارانه‌ی پنهانی نباید در آن باشد. برداشت‌ها از بیت‌المال باید شفاف باشد. قیمت‌ها باید واقعی شود. مردم وقتی جنسی را می‌خواهند استفاده کنند، هزینه‌ی واقعی آن را بپردازند. در این صورت است که تشخیص می‌دهند رفتار خودشان را.یک مثالی من بخواهم بزنم، مردم درمصرف زعفران صرفه‌جویی میکنند، در مصرف نمک نه. این برای این نیست که نمک برای غذا واجب است و زعفران مستحب است. این تفاوت رفتار بخاطر قیمت زعفران است. وقتی قیمت‌ها باید واقعی شود. این پول‌ها در جای مناسب هزینه شود که ارز باید شناور شود و آزاد، و پول آن بیاید در خزانه. چه کسانی تصمیم میگیرند راجب به خزانه؟ درآمدهای کشور را چگونه هزینه کنند؟ دولت و مجلس. در رأس دولت رئیس جمهور است و مجلس هم اعضایشان منتخب مردم هستند. پس برای همین باید در رأیشان مراقب باشند چه کسانی را برای چه کاری انتخاب میکنند. انتخاب‌های قومی، قبیله‌ای، فامیلی، و امثالهم، این مراکزی که باید کشور را درست اداره بکنند، این‌ها را دچار فساد میکنند.
ما اگر قرار است یارانه‌ای پرداخت کنیم، باید به اقشار ضعیف پرداخت کنیم نه به همه. و نوع پرداختمان هم نباید یک طوری باشد که افراد از کار کردن امتناع کنند.
راسخون: آیا این شفافیتها و جلو گیری از اسرافها به حجم دولت هم بستگی دارد؟
دکتر قدیری ابیانه: دولت باید قطعاً کوچک شود. به شدت باید کوچک شود. اگر ساعت کاری در ادارات دولتی 22 دقیقه است این یعنی فاجعه یعنی این تعداد نیرو بسیار زیاد هست برای انجام کارها.
قوانین و مقررات اداری هم باید شفاف باشد. الآن متأسفانه این نیست. شفاف نیست. شما به هر اداره‌ای مراجعه می‌کنی، وقتی می‌گوید آقا چرا اینطوری هست؟ می‌گوید این جزء بخش‌نامه شده است اما بخش‌نامه‌اش خصوصی است. فقط مسائل امنیتی باید خصوصی باشد. نباید در این زمینه، رشوه را به اصطلاح زمینه‌ی ایجاد رشوه فراهم می‌کند.
تهیه و تنظیم: عبدالصالح شمس اللهی
ادامه دارد....
مقالات مرتبط
تازه های مقالات
ارسال نظر
در ارسال نظر شما خطایی رخ داده است
کاربر گرامی، ضمن تشکر از شما نظر شما با موفقیت ثبت گردید. و پس از تائید در فهرست نظرات نمایش داده می شود
نام :
ایمیل :
نظرات کاربران
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}